profesor Adam Wanke

Adam Wanke (1906–1971)

Antropolog, absolwent filozofii na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, więziony w okresie stalinowskim. Twórca metod taksonomicznych w antropologii (stochastycznej korelacji wielorakiej i metody punktów odniesienia, zwanej aproksymacją Wankego) oraz typologii somatycznej. Od 1946 roku pracował na Uniwersytecie Wrocławskim, był też wykładowcą w Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego, której był współtwórcą, i kierownikiem Pracowni Antropologicznej Szpitala Psychiatrycznego we Wrocławiu. Po aresztowaniu w 1950 roku i skazaniu na trzy lata więzienia (wyrok skrócono do dziewięciu miesięcy wskutek interwencji rektora prof. Jana Mydlarskiego) pracował tylko dorywczo. Wrócił do pracy na Uniwersytecie Wrocławskim dopiero po odwilży gomułkowskiej. Od 1956 roku kierował Katedrą Antropologii na Wydziale Nauk Przyrodniczych UWr i Zakładem Antropologii PAN (do 1965 roku). W 1957 roku został profesorem Uniwersytetu Wrocławskiego. Był uczniem i kontynuatorem lwowskiej szkoły antropologicznej Jana Czekanowskiego, który jako pierwszy wprowadził do taksonomii metody ilościowe. Badał strukturę typologiczną i skład antropologiczny grup ludzkich, był twórcą taksonomicznych metod w antropologii (stochastycznej korelacji wielorakiej i metody punktów odniesienia, zwanej aproksymacją Wankego) oraz typologii somatycznej. Metody te znalazły zastosowanie w wielu dziedzinach poza antropologią: zootechnice, botanice, geografii, meteorologii, wychowaniu fizycznym, laryngologii, neurologii i wielu innych. W latach 1959–1965 był członkiem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, a od 1965 roku przewodniczącym Komitetu Antropologii PAN, przewodniczył Sekcji Przystosowalności Człowieka Komitetu Narodowego Międzynarodowego Programu Biologicznego, a w 1965 roku był założycielem i potem przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Biometrycznego. W latach 1955–1971 pełnił funkcję redaktora naczelnego Materiałów i Prac Antropologicznych. Był inicjatorem i organizatorem badań terenowych, dotyczących zagadnień genetycznych w populacjach ludzkich 1964–1970. Stworzył szkołę naukową, wypromował 30 doktorów; czterech jego uczniów uzyskało stopień doktora habilitowanego, a trzech tytuł profesora. Jego seminaria doktorskie, które prowadził niemal do końca życia, przyciągały młodych adeptów różnych dyscyplin naukowych. Zmarł 27 marca 1971 roku i został pochowany na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu.